Առողջագիտություն

Առաջին բուժոգնություն և Օտար Մարմին Շնչուղիներում

Առողջ մարդու սիրտը 1 րոպեում զարկում է 70-72 անգամ: Լավ շոշափվում է մակերեսային զարկերակների վրա՝ նախադաստակ և քնային զարկերակ (պարանոցի վրա): Հանգստի վիճակում 1 րոպեյում շնչում ենք 17-21 անգամ:

Եթե որևէ պատահար է տեղի ունենում և տեսնում ենք այդ պատահարից տուժածի, ապա նրան մոտենալուց առաջ պետք է գնահատել շրջապատի անվտանգությունը, անձնական հիգիենայի տեսակետից ցանկալի է ունենալ ձեռնոցներ, աղնոցներ և դիմակ: Տուժածին մոտենալով՝ առաջինը ստուգում ենք գիտակցությունը՝ թեթևակի հրելով, կանչելով: Երբ գիտակցություն չկա՝ ստուգում ենք շնչառությունը և սիրտը: Ընդուպ մոտենալով ստուգում ենք շնչառությունը (գոնե 5 վայրկյան), պուլսը՝ քնային զարկերակի վրա՝ երկու մատով: Եթե պուլսն ու շնչառությունը կան, ապա օգնություն կանչելով՝ հիվանդին շրջում ենք կողքի՝ ապահովության դիրքի, քանի որ անգիտակից հիվանդը չունի կլման ու հազի ռեֆլեկսներ և կարող է խողդվել:

Եթե սիրտն ու շնչառությունը չեն շոշափվում, ապա անցնում ենք վերակենդանացման:

Տուժածը պառկած է մեջքի վրա: Գլուխը տանում ենք հետ. բացում բերանը, ազատում շնչուղիները (եթե կան օտար մարմիններ): Մեր շուրթերով հերմետիկ փակելով հիվանդի բերանը և մատներով սեղմելով քիթը, կատարում ենք երկու ուժեղ ներփչում հիվանդի բերանի մեջ: Այն մասին, որ օդը հասավ թոքեր կնկատվի կրծքավանդակի բարձրացող շարժում:

Կրծքավանդակի վրա սրտի տեղը գտնելու համար երկու մատով կողերի եզրը շոշափելով գտնում ենք կրծոսկրի ելունը, մյուս ձեռքի ափի հիմքը դնում ենք այդ երկու մատներից վեր, երկու ձեռքերի մատները խաչում ենք իրար հետ և անում 15 հրոցային շարժում: Այդ ընթացքում ուսերը, արմունկները և ձեռքերը պետք է լինեն մի գծի վրա: Օգտագործում ենք ոչ թե ձեռքերի ուժը, այլ մեր ծանրությունը:

2 ներփչում + 15 հրոցային շարժում = 1 ցիկլ

1 րոպեում պետք է հասցնել 4 ցիկլ: Յուրաքանչյուր րոպե գնահատում ենք հիվանդի վիճակը: Եթե շնչառություն և զարկեր կան, ապա դադարեցնում ենք աշխատանքը, եթե ոչ՝ ապա շարունակում ենք այնքան, մինչև.

1. կա դրական արդյունք,

2. փրկարար գերհոգնածություն կա,

3. շրջակա միջավայրը դառնում է վտանգավոր փրկողի համար,

4. վրա են հասում մասնագետ փրկարարներ:

Անգիտակից վիճակ ( ուշաթափություն )

Անգիտակից վիճակում գտնվող տուժածը չի արձագանքում ոչ մի հրահանգի, հպմանը կամ գրգռին:

Ուշաթափությունը գիտակցության կարճատև կորուստն է (3-5 րոպե), որի առաջացման հիմքում ընկած է գլխուղեղի արյան շրջանառության կարճատև խանգարումը:

Անգիտակից վիճակը (coma) գլխուղեղի առավել խորը ախտահարման հետևանքն է, որը կարող է առաջանալ գանգուղեղային վնասվածքների, տարբեր հիվանդությունների, հիվանդագին վիճակների դեպքերում՝ գլխուղեղի արյան շրջանառության առավել խորը ախտահարումների, թթվածնային քաղցի ժամանակ:

Անգիտակից վիճակով տուժածի համար տրված կանչերը ՇՕ ծառայության կողմից ընդունվում են որպես ՇՕ կանչեր և սպասարկվում առաջնահերթ, ինչպես ՇՕ առաջին կատեգորիայի կանչեր: Մինչև ՇՕ շարժակազմի ժամանումն անհրաժեշտ է.

• Հիվանդին պառկեցնել, քթին մոտեցնել անուշադրի սպիրտի թրջոց:
• Լեզվի հետանկումը կանխարգելելու և հնարավոր փսխումների դեպքում ասպիրացիայից խուսափելու համար տալ կողքի անվտանգ դիրք (ԿԱԴ), հետևել հիվանդի շնչառությանը:
• Չթողնել հիվանդին մենակ, պատրաստ լինել ՍԹՎ գործողությունների՝ անհրաժեշտության դեպքում:
• Հետևել 1-03 կարգավարի հրահանգներին:

Առաջին բուժ օգնություն

Առաջին օգնություն ցուցաբերելու ժամանակ պետք է կարողանաք գնահատել իրավիճակը, ճիշտ կողմնորոշվել եւ անհրաժեշտության դեպքում անմիջապես ահազանգել:
Շտապ օգնության աշխատանքն ավելի արդյունավետ կլինի, եթե ահազանգման ժամանակ անհրաժեշտ եւ ստույգ տեղեկություններ հայտնեք տուժածի եւ պատահարի վերաբերյալ:
Ահազանգելու որոշումը կարող եք ընդունել ցանկացած պահի: Հնարավորության դեպքում խնդրեք ներկաներից որեւէ մեկին ահազանգել: Մի՜ թողեք տուժածին մենակ, մնացեք նրա կողքին եւ հսկեք նրա վիճակը: Ինքներդ գնացեք ահազանգելու միայն ծայրահեղ դեպքում, երբ ձեզանից բացի ոչ ոք չի կարող դա անել: Այդ դեպքում արագ գտեք մոտակա հեռախոսը, ահազանգեք եւ շտապ վերադարձեք տուժածի մոտ: Վերադառնալուն պես վերստուգեք նրա վիճակը եւ հարկ եղած դեպքում ցուցաբերեք անհրաժեշտ օգնություն:
Ահազանգելու ժամանակ սովորաբար հերթապահն ինքն է հարցեր տալիս: Պետք է նախապես իմանալ այն կարեւոր տեղեկությունները, որոնք պետք է հաղորդել շտապօգնության հերթապահին:

Այդ տեղեկություններն են.

— Դեպքի վայրի հասցեն (շենքի համարը, հարկը եւ բնակարանը) կամ, եթե դեպքը տեղի է ունեցել փողոցում, ապա մոտակա խաչվող փողոցները կամ նշանավոր եւ աչքի ընկնող շինությունները:
— Հեռախոսի համարը, որից հաղորդվում է ահազանգը:
— Ինչ է պատահել:
— Զանգահարողի անունը, ազգանունը:
— Տուժածների քանակը:
— Տուժածների վիճակը:
— Ցուցաբերված առաջին օգնությունը:

Մի՜ անջատեք հեռախոսն առանց հերթապահին զգուշացնելու: Հնարավոր է, որ շտապ օգնության հերթապահը թելադրի տուժածին օգնություն ցուցաբերելու ձեր հետագա քայլերը` մինչեւ մասնագիտական օգնության խմբի ժամանումը:
Եթե որեւէ մեկին խնդրում եք ահազանգել, ապա խնդրեք, որ ահազանգելուց հետո վերադառնա եւ ձեզ տեղյակ պահի շտապօգնության հերթապահի հետ ունեցած խոսակցության մասին:
Եթե մենակ եք եւ չեք կարող հեռանալ տուժածի մոտից, ապա բարձրաձայն օգնություն կանչեք:
Երբեմն դժվար է կողմնորոշվել` կարիք կա, արդյոք, ահազանգելու շտապօգնություն, թե` ոչ: Օրինակ` երբ տուժածն անհարմար է զգում ստեղծված իրավիճակում եւ ինքն է խնդրում չահազանգել: Մեկ այլ դեպքում դժվար է կողմնորոշվել` արդյոք տուժածի վիճակն այնքան ծանր է, որ անհրաժեշտ է մասնագիտական օգնություն: Հետագա գլուխներում դուք կծանոթանաք, թե որ դեպքերում է պետք ահազանգել շտապօգնություն:
Կան հատուկ իրավիճակներ, երբ անհրաժեշտ է զանգահարել հատուկ վթարային ծառայություններ. դրանք են

— հրշեջ-փրկարար ծառայություն 1-01, 1-12
— ոստիկանություն 1-02.
— շտապօգնություն 1-03.
— գազի վթարային ծառայություն 1-04

Նախօրոք իմացեք նաեւ ձեր տարածաշրջանում գտնվող փրկարար ծառայությունների հեռախոսահամարները: Գրառեք բոլոր թվարկված մասնագիտական ծառայությունների համարները եւ պահեք որեւէ երեւացող տեղում, օրինակ` հեռախոսի կողքին: Եթե տանը կան երեխաներ, ապա ցանկալի է սովորեցնել նրանց, թե տարբեր իրավիճակներում ուր եւ ինչպես է պետք ահազանգել:

Գիտակցություն

Գիտակցություն , գիտակցության խանգարման ձևերը

Գիտակցությունը արտաքին ազդակների հանդեպ ուղեղի բնածին կամ ձեռքբերովի ռեակցիաների ամբողջությունն է, որի միջոցով օրգանիզմը ապահովում է կապը արտաքին միջավայրի հետ։Խանգարման ընղհանուր նշաններ• նյարդային համակարգի խանգարումներ՝

— տեսողության, խոսքի, լսողության, կողմնորոշման, հիշողության, զգացողության և այլն,

— գլխացավ, գլխապտույտ,

— շշմածություն, թուլություն,

— սրտխառնոց, փսխում,

— ցավի ռեակցիայի բացակայություն,

• շնչառության փոփոխություններ,

• անոթազարկի փոփոխություններ,

• մաշկի գույնի փոփոխություններ։

Առաջին օգնություն

• Ապահովել տուժածի անվտանգությունը։

• Հանգստացնել տուժածին։

• Զանգել շտապօգնություն։

• Օգնել տուժածին ընդունելու հարմար դիրք։

• Պաշտպանել տուժածին գերտաքացումից կամ գերսառեցումից։

Գիտակցության կորուստ: Ուշագնացություն

Ուշագնացությունը գիտակցության կորստի հետևանք է, որը զարգանում է գլխուղեղի արյան շրջանառության կարճատև խանգարման արդյունքում։ Ուշագնացության պատճառ կարող է լինել զգացմունքային գերլարվածությունը, փակ տարածքում առանց թարմ օդի երկար ժամանակ գտնվելը, մարմնի դիրքի կտրուկ փոփոխությունը, հղիությունը, ինչպես նաև լուրջ հիվանդությունները։ Այս վիճակին կարող է նախորդել գլխապտույտ, մշուշված վիճակ, տեսողության խանգարում, սրտխառնոց։

Առաջին օգնություն ուշագնացության դեպքում

• Պահպանել տուժածին վնասվածքից ընկնելիս և պառկեցնել նրան հարթ մակերեսին։

• Բարձրացնել տուժածի ոտքերը մոտ 20-30 սմ։

• Տալ շնչելու անուշադրի սպիրտ։

• Գիտակցությունը վերականգնվելուց հետո խմացնել քաղցր տաք թեյ, ապահովել մարմնի նորմալ ջերմաստիճանը։

Անկախ գիտակցությունը կորցնելու պատճառից երկարատև անգիտակից վիճակում գտնվող տուժածի մկանները թուլանում են, կլման և հազի ռեֆլեքսները բացակայում են, որը հանգեցնում է շնչուղիների անցանելիության խանգարմանը և առաջացնում շնչառության կանգ։

Գիտակցության բացակայության, բայց շնչառության և անոթազարկի առկայության դեպքում տուժածին պետք է շրջել կողքի՝ անվտանգ (ապահով) դիրքի (ԿԱԴ):

Անվտանգ դիրք կողքի վրա. առաջին տարբերակ

Ստորև թվարկած գործողությունները կատարելիս հատուկ ուշադրություն դարձնել տուժածի գլխին և ողնաշարին՝ նկատի ունենալով հնարավոր վնասվածքները.

1. Կանգնել կամ ծնկի իջնել տուժածի կողքին։

2. Մի ձեռքով բռնել ձեր կողմի կոնքազդրային հոդի շրջանից և մի փոքր բարձրացնել կոնքը։

3. Մյուս ձեռքով բռնել տուժածի ձեռքը ափով դեպի վեր, և հնարավորինս խորը հրել այն բարձրացրած ազդրի տակ։

4. Ծալել տուժածի՝ ձեր կողմի ոտքը ծնկան հոդում՝ հնարավորինս մոտ բերելով ոտնաթաթը կոնքին:

5. Ամուր բռնել տուժածի հակառակ կողմի ուսը և կոնքը, դանդաղ և համաչափ շրջել տուժածին և հենել նրան ձեր ոտքին։

6. Տուժածի ազդրի տակ գտնվող ձեռքը բռնել արմունկից և դաստակից ու զգուշորեն հետ տանել և ծալել՝ դաստակը հենելով մեջքին։

7. Շրջելուց հետո վերևում հայտնված նրա ձեռքը ծալել արմունկից՝ ափը դնելով կզակի տակ։

8. Կայունացնել տուժածի գլուխը, զգուշությամբ հետ տանել այն և դեմքը շրջել դեպի ներքև։

9. Բացել տուժածի բերանը։

Անվտանգ դիրք կողքի վրա. երկրորդ տարբերակ

1. Տուժածի ձեր կողմի ձեռքը բացել նրա մարմնի նկատմամբ ուղիղ անկյան տակ և մի փոքր վերև տանել։

2. Տուժածի մյուս ձեռքը ծալել իր որովայնի վրա։

3. Ձեր մի ձեռքով ամուր բռնել տուժածի՝ ձեզանից հեռու գտնվող ուսը։

4. Տուժածի որովայնին դրված ձեռքը բերել նրա ուսը բռնած ձեր ձեռքի վրա։

5. Մյուս ձեռքով ամուր բռնել նրա կոնքից։

6. Ուսից և կոնքից բռնած՝ դանդաղ, համաչափ և զգուշորեն շրջել տուժածին դեպի ձեզ և պահել նրան ձեր ծնկներով։

7. Շրջելուց հետո ձեր ձեռքին դրված նրա ձեռքը դնել նրա մյուս ձեռքին՝ բաց չթողնելով նրա կոնքը։

8. Ձեր ազատված ձեռքով բռնել տուժածի կոնքը, մյուս ձեռքը հեռացնել կոնքից՝ սահեցնելով դեպի տուժածի՝ վերևում հայտնված ոտքը, ծալել այն ծնկան հոդում և հենել հատակին։

9. Ծալված ոտքի թաթը դնել տուժածի մյուս ոտքի ծնկափոսում։

10. Գլուխը մի փոքր հետ տանել, միաժամանակ դեմքը շրջելով դեպի ներքև, և բացել նրա բերանը։

Անվտանգ դիրք կողքի վրա

1. Տուժածի՝ ձեզ մոտ գտնվող ձեռքը հարմարեցրնել նրա իրանի նկատմամբ ուղիղ անկյան տակ՝ ծալելով արմնկային հոդում, դաստակը՝ ափով վեր:

2. Նրա մյուս ձեռքը անցկացնել կրծքավանդակի վրայով այնպես, որ դաստակի արտաքին մակերեսը կպչի տուժածի ձեր կողմի այտին:

3. Ազատ ձեռքով ծալել տուժածի՝ ձեզանից հեռու նվող ոտքը՝ ծնկից մի փոքր վերև բռնելով։

4. Ուսից և կոնքից բռնած՝ դանդաղ, համաչափ և զզուեն շրջել տուժածին դեպի ձեզ:

Կողքի անվտանգ դիրքը`

• ապահովում է օդի մուտքը դեպի շնչուղիներ,

• թույլ է տալիս գիտակցությունը կորցրած տուժածների շրջանում կատարելու երկրորդային զննում։

Կողքի անվտանգ դիրքի բերելիս ցանկալի է տուժածին շրջել աջ կողմի վրա, եթե չկան վնասվածքներ։ 30 րոպեն մեկ պետք է տուժածին շրջել մյուս կողմի վրա։

Հիշե՛ք

Անգիտակից վիճակում գտնվող մարդուն կտրականապես արգելվում է տալ որևէ հաբ, ջուր, ատամների միջև դնել փայտիկ կամ որևէ գործիք։ Արգելել այդ ամենը կատարել ցանկացողներին։